Giełdy zdecentralizowane (DEX) oferujące handel kontraktami terminowymi starają się odtworzyć funkcjonalność swoich scentralizowanych odpowiedników, co jest złożonym przedsięwzięciem w ekosystemie zdecentralizowanych finansów (DeFi). Głównym wyzwaniem jest przełożenie szybkich, często zastrzeżonych procesów tradycyjnych giełd na przejrzyste transakcje on-chain. Wymaga to innowacyjnych podejść architektonicznych do obsługi dopasowywania zleceń, obliczania zysków i strat, zarządzania depozytami zabezpieczającymi oraz likwidacji, przy jednoczesnym przestrzeganiu mechanizmów konsensusu i opłat transakcyjnych nieodłącznych dla technologii blockchain.
Nawigacja po zdecentralizowanym rynku kontraktów terminowych
Scentralizowane giełdy (CEX) osiągają szybkie przetwarzanie transakcji dzięki solidnej infrastrukturze serwerowej i własnym silnikom transakcyjnym. W przeciwieństwie do nich, zdecentralizowane platformy instrumentów pochodnych muszą osadzać każdą operację jako transakcję blockchain. Zapewnia to przejrzystość i możliwość audytu, ale wprowadza znaczące przeszkody techniczne pod względem szybkości i obciążenia obliczeniowego. W związku z tym pojawiły się różne protokoły, wykorzystujące odrębne strategie architektoniczne, aby przezwyciężyć te ograniczenia i zapewnić doświadczenie użytkownika porównywalne z tradycyjnymi platformami handlowymi.
Model księgi zleceń
Jednym z wiodących podejść jest model scentralizowanej księgi zleceń (CLOB), który odzwierciedla znany system księgi zleceń tradycyjnych giełd. W tej architekturze zlecenia kupna i sprzedaży są gromadzone w ujednoliconej księdze, a realizacja jest priorytetowa w zależności od ceny. Pozwala to na określenie cen w czasie rzeczywistym i płynności na różnych poziomach rynku. Implementacja CLOB różni się w zależności od protokołu; niektóre, jak Hyperliquid, integrują księgę zleceń bezpośrednio z własnym blockchainem, podczas gdy inne, takie jak Orderly i Bluefin, wykorzystują specjalistyczne rozwiązania skalujące warstwy 2 w celu zwiększenia wydajności.
Zautomatyzowani animatorzy rynku i pule płynności
Innym znaczącym modelem jest zautomatyzowany animator rynku (AMM). Tutaj płynność jest agregowana w wspólne pule, które działają jako strony przeciwne dla handlowców. Ceny kontraktów są ustalane przez zewnętrzne wyrocznie, czerpiące dane z renomowanych scentralizowanych giełd lub zatwierdzonych usług. Wyniki finansowe dla handlowców bezpośrednio wpływają na stan tych pul płynności. Aby utrzymać równowagę rynkową, protokoły wykorzystują stawki finansowania. GMX jest przykładem platformy stosującej to podejście. Chociaż AMM eliminują potrzebę aktywnego animatora rynku, zwiększają zależność od dokładnych wyroczni cenowych i wystarczającej głębokości płynności w pulach.
Hybrydowe architektury dla zwiększonej wydajności
Rozwiązania hybrydowe mają na celu połączenie mocnych stron różnych modeli. Protokół Drift na Solanie, na przykład, integruje księgę zleceń z funkcjonalnościami AMM i mechanizmem dynamicznego dostarczania płynności. Mechanizm ten zachęca animatorów rynku do dostarczania dodatkowych aktywów, szczególnie podczas realizacji transakcji, minimalizując w ten sposób poślizg cenowy. W przypadku dYdX V4 księgi zleceń są przetwarzane poza łańcuchem przez walidatorów, a ostateczne pozycje i rozliczenia są rejestrowane w łańcuchu. To hybrydowe podejście przyspiesza szybkość handlu, zachowując jednocześnie przejrzystość kluczowych operacji, chociaż nadal wymaga pewnego stopnia zaufania użytkowników.
Pomimo złożoności, model księgi zleceń jest powszechnie uważany za punkt odniesienia dla zdecentralizowanych platform instrumentów pochodnych, oferując doświadczenie handlowe, które jest ściśle zgodne z doświadczeniem na scentralizowanych giełdach. Skuteczne wsparcie CLOB wymaga jednak znacznych możliwości infrastrukturalnych, których nie wszystkie blockchainy są technicznie przygotowane do zapewnienia.
Mateusz jest programistą blockchain, który swoją przygodę z kryptowalutami rozpoczął w czasach, gdy mało kto wiedział, czym jest Bitcoin. Od tamtej pory uczestniczył w wielu innowacyjnych projektach, pomagając w rozwoju zdecentralizowanych aplikacji. Mówi się, że kiedy na horyzoncie widać „zieloną świecę”, Mateusz rzuca wszystko i biegnie do komputera, bo „przecież samo się nie zahodluje”!